کتاب حاضر، یکی از کتاب‌های مجموعه «سیمای فرزانگان» است که به‌منظور ارج نهادن به مقام شامخ علمی استادان برجسته شاخه‌های مختلف علوم و ایجاد انگیزه بیشتر در میان ره پویان علم و دانش و برقراری ارتباطی نزدیک‌تر میان دیدگاه‌های فرزانگان جامعه با سطوح گوناگون مردم ایران‌زمین تهیه و تنظیم گردیده است. در این گفتگوها علاوه بر زندگی‌نامه استادان، به آثار، ابداعات و ابتکارات، شیوه‌های تدریس یا مقوله‌ای بدیع در راستای پژوهش‌های علمی ایشان پرداخته شده است. این جلد از این مجموعه درنگی اجمالی در زندگی علمی استاد دکتر «یوسف فضایی» است.

کتاب حاضر را می‌توان به‌عنوان اطلس فرهنگی «نظرآباد» نام برد که در 32 صفحه جهت معرفی این شهرستان نگاشته شده است. در این کتاب مؤلف به معرفی مشاهیر، مراکز و میراث فرهنگی و تاریخی نظرآباد پرداخته است. در پایان کتاب علاوه بر تصاویری که از مکان‌های باستانی و دیدنی این شهر آمده است، چکیده‌ای از مطالب کتاب به زبان انگلیسی نیز آورده شده است. شهرستان «نظرآباد» از شهرستان‌های استان البرز است. این شهرستان از شرق به شهرستان ساوجبلاغ و از غرب به استان قزوین محدود می‌شود. خاک سبک و آب فراوان این شهرستان برای کشاورزی بسیار مناسب است.

نگارنده در پژوهش حاضر، با روش علمی جامعه‌شناسی روستایی یا مردم‌شناسی، در منطقة طالقان از توابع شهرستان ساوجبلاغ، به تحقیق پرداخته و یک جامعة‌ کوچک سنّتی روستایی را که مردم آن پشت به مظاهر تمدن جدید کرده و به روش مردم دویست سال پیش زندگی می‌کنند، معرفی کرده است. این مردمِ شیعه مذهب، که خود را از پیروان و مقلّدان مرحوم آیت‌الله میرزا «صادق مجتهد تبریزی» می‌دانند، به نام مردم اهل «توقف» و یا اهالی روستای «ایستا» معروف هستند.

یکی از گرایش‌های رشتۀ تاریخ که در سال‌های اخیر در ایران رواج یافته، گرایش «تاریخ محلی» است. این گرایش می‌کوشد شهرها و مناطق دورافتاده‌ای را برجسته سازد که به رغم پیشینۀ غنی، کم‌تر مورد توجه محققان بوده‌اند و نگاهی عمیق و همه‌جانبه به ویژگی‌ها و پتانسیل‌های پنهان آنها بیفکند. «دشتی به وسعت تاریخ» اثری در راستای همین رویکرد است. مولف در کتاب حاضر، شهرستان نظرآباد، واقع در منطقۀ ساوجبلاغ، غربی‌ترین شهرستان استان تهران، را بررسی کرده است. نظرآباد که امروز مهجور و محروم مانده است، در گذشته یکی از مناطق پراهمیت و متمدن واقع در منطقۀ فرهنگی تمدنی جنوب کوه‌های البرز تا اصفهان بوده است. هم‌چنین تحقیقات اخیر باستان‌شناسی نشان می‌دهد که قدیم‌ترین و گسترده‌ترین حوزه‌های تمدنی ایران نه به حوزه‌هایی مثل سیلک کاشان بلکه به منطقۀ «ازبکی» واقع در این شهرستان تعلق دارد. نگارنده در کتاب پس از بررسی اوضاع جغرافیایی، طبیعی و آب و هوایی نظرآباد و محله‌ها و آبادی‌های مختلف آن، ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی منطقه هم‌چون جمعیت، وضعیت مسکن، ازدواج، بهداشت، آموزش و صنعت را مورد توجه قرار داده است. در فصل بعدی نیز به ویژگی‌های فرهنگی، آداب و رسوم، مراسم‌های رایج در منطقه، اوضاع تاریخی و باستان‌شناسی، اقدامات صورت گرفته از سوی دولت‌های پیش و پس از انقلاب اسلامی در نظرآباد و چهره‌های شاخص آن به تفصیل اشاره کرده است. کتاب هم‌چنین تصاویری از بناهای تاریخی، اشخاص مهم شهرستان نظرآباد و نقشه‌های منطقه را دربردارد.

در آغاز کتاب، شهرستان‌های "ساوجبلاغ" و "نظرآباد" به اجمال معرفی شده سپس اطلاعات کتاب‌شناسی در خصوص منطقه‌ی ساوجبلاغ ـ بر اساس الگوی استاندارد کتاب شناختی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ـ ذیل این عناوین درج گردیده است: کلیات، اوضاع طبیعی و محیط زیست، جغرافیا، تاریخ و باستان شناسی، دین و مذهب، اوضاع فرهنگی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی، جامعه‌ی روستایی و جامعه‌ی شهری. پیوست کتاب نیز شامل فهرست منابع و آثار تاریخی و فرهنگی، فهرست نقشه‌ها، عکس‌ها، افراد و موسسات و نظایر آن است.